อุโบสถและพระพุทธรูปประธาน

อุโบสถหลังเก่าของวัดพระรูปเป็นอาคารก่ออิฐสอปูนขาวอย่างโบราณ เคยตั้งอยู่ในตำแหน่งเดียวกับอุโบสถหลังปัจจุบัน มีซุ้มใบเสมาขนาดใหญ่ตั้งอยู่โดยรอบ จากบันทึกคนเก่าคนแก่ในพื้นที่เล่าว่าอุโบสถหลังเก่าแต่เดิมเคยมีภาพจิตรกรรมฝาผนังประดับสวยงาม ซึ่งอาจเป็นงานที่สร้างขึ้นในสมัยสมเด็จพระเจ้าง่อยหรือหลังจากนั้นลงมาเล็กน้อยในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ดังปรากฏหลักฐานใบเสมารุ่นสองของวัด จนเมื่ออุโบสถหลังนี้มีสภาพชำรุดทรุดโทรมเป็นอย่างมาก ในพ.ศ. 2508 หลวงพ่อดี ได้รับมอบหมายภารกิจต่าง ๆ จากเจ้าอาวาสวัดพระรูปในขณะนั้น ให้เริ่มดำเนินการสร้างอุโบสถหลังใหม่แทนหลังเก่าบนตำแหน่งเดิม โดยขยายพื้นที่อุโบสถหลังใหม่ให้กว้างใหญ่ขึ้น แต่ยังคงพระประธานองค์เดิมไว้ ครั้งนั้นยังได้รื้อเอาอิฐจากอุโบสถหลังเก่าและอิฐเก่าในบริเวณวัดมาใช้สร้างอุโบสถด้วย มีเรื่องเล่าว่าในการขุดหลุมเสาอุโบสถนั้นมีชาวบ้านมาช่วยงานจำนวนมาก เนื่องจากหากขุดพบพระพิมพ์กรุวัดพระรูปก็เก็บเป็นของตนเองได้ โดยได้รับการอนุญาตจากหลวงพ่อดี ซึ่งในเวลานั้นพระกรุวัดพระรูปเป็นที่นิยมและมีราคาสูง โดยเฉพาะพระขุนแผน ทำพิธียกช่อฟ้าอุโบสถหลังใหม่เมื่อ พ.ศ. 2512 และทำพิธีฝังลูกนิมิตเมื่อ พ.ศ. 2513

แม้ว่าพระพุทธรูปองค์นี้จะได้รับการซ่อมแซม แต่ยังพอจะเห็นเค้าของพระพุทธรูปศิลปะพื้นเมืองสุพรรณภูมิ ซึ่งน่าจะมีรากฐานมาจากศิลปะทวารวดีและศิลปะเขมรที่แพร่หลายอยู่ในพื้นที่ โดยได้รับอิทธิพลศิลปะสุโขทัยเข้ามาผสมผสานแล้ว อาจกำหนดอายุอยู่ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 20 – 21 ร่วมสมัยกับศิลปะสมัยอยุธยาตอนต้น นับเป็นตัวอย่างพระพุทธรูปสำคัญของเมืองสุพรรณภูมิ

 

ฐานเจดีย์เก่าหลังอุโบสถ

ฐานเจดีย์เก่าองค์หนึ่งตั้งอยู่ด้านหลังอุโบสถ ในปัจจุบันมีสภาพชำรุดเหลือเพียงส่วนฐาน โดยส่วนยอดและเรือนธาตุหักพังลงมาทับถมส่วนฐานจนไม่สามารถพิจารณารูปแบบได้ อย่างไรก็ตาม ในอดีตเจดีย์องค์นี้น่าจะมีความสำคัญ เนื่องจากตั้งอยู่ในตำแหน่งตรงกับอุโบสถในแนวแกนตะวันออก – ตะวันตก ซึ่งเป็นแนวแกนสำคัญของการสร้างพุทธศาสนสถานตามจารีตโบราณ ประกอบกับลักษณะและขนาดของอิฐที่ใช้สร้างเจดีย์ ที่มีขนาดค่อนข้างใหญ่และเนื้ออิฐคล้ายกับอิฐในสมัยทวารวดี

 

โบสถ์มอญวัดพระรูป

แต่เดิมโบราณสถานนี้เหลือเพียงผนังอาคารด้านหลังและด้านข้างของพระประธาน ผนังมีความหนาประมาณ 50 เมตร ส่วนภายในเป็นที่ประดิษฐานของพระพุทธรูปประธานบนฐานชุกชีลักษณะเตี้ย ตั้งหันพระพักตร์ไปทางด้านทิศตะวันตก ต่อมาภายหลังในสมัยพระครูสุนทรสุวรรณกิจ (หลวงพ่อดี) ได้มีการบูรณะเพิ่มเติม ด้วยการก่อผนังขึ้นใหม่ทั้งสี่ด้านในผังสี่เหลี่ยมผืนผ้า โดยปิดล้อมผนังอาคารเดิมไว้ด้านใน และได้มีการบูรณะพระพุทธรูปประธานภายในอาคารด้วย ดังในปัจจุบันปรากฏเป็นพระพุทธรูปประทับนั่งขัดสมาธิราบ แสดงปางมารวิชัย มีพุทธศิลป์แบบพื้นบ้าน พระพักตร์กลม พระวรกายล่ำสัน องค์พระเตี้ย หน้าตักใหญ่

ลักษณะสำคัญของโบราณสถานแห่งนี้คือ การสร้างอาคารที่มีลักษณะเล็กและแคบเพียงเพื่อให้ครอบคลุมพระประธาน ทำให้พระประธานมีขนาดใหญ่เมื่อเทียบกับขนาดอาคาร และฐานชุกชีที่รองรับพระประธาน มีลักษณะเตี้ยและขนาดค่อนข้างกว้างใหญ่เมื่อเทียบกับขนาดอาคาร ลักษณะโดยรวมของโบราณสถานแห่งนี้ แสดงให้เห็นถึงคติการสร้างพระพุทธรูปขนาดใหญ่ในอาคารขนาดเล็ก ซึ่งเป็นที่นิยมในช่วงพุทธศตวรรษที่ 19 -20

 

มณฑปหลวงพ่อดี

ในสมัยพระครูสังฆรักษ์วุฒิพันธุ์ สิริธโร (เพ็งสุวรรณ) เป็นเจ้าอาวาส ได้ร่วมกับคณะกรรมการวัดพระรูป ดำเนินการสร้างมณฑปหลวงพ่อดี แทนการบูรณะกุฏิที่ประดิษฐานรูปเคารพหลวงพ่อเผื่อนและหลวงพ่อดี ซึ่งมีสภาพชำรุดทรุดโทรมจนยากต่อการบูรณะ อีกทั้งกุฏิตั้งอยู่ในตำแหน่งที่ไม่สะดวกในการเข้ามานมัสการของชาวบ้าน ท่านพระครูจึงดำริให้สร้างมณฑปหลวงพ่อดีขึ้นใหม่ ณ ตำแหน่งที่มีความโดดเด่น ทำให้ชาวบ้านที่สัญจรไปมามองเห็นได้ชัดเจนและสามารถเข้ามานมัสการได้สะดวกมากขึ้น ภายในมณฑปประดิษฐานรูปเคารพของอดีตเจ้าอาวาสและพระอาจารย์องค์สำคัญของวัดพระรูป ได้แก่ พระครูถาวรสุวรรณคุณ (คำ ถาวโร) หรือหลวงพ่อคำ, หลวงพ่อเผื่อน (ปุสฺสชิโน), พระครูสุนทรสุวรรณกิจ (ดี จตฺตมโล) หรือหลวงพ่อดี, และพระครูอนุกูลสุวรรณากร (สมควร อธิปุโ) หรือหลวงพ่อควร

 

มณฑปพระพุทธบาทไม้ และพระพุทธบาทไม้

มณฑปพระพุทธบาทไม้ ตั้งอยู่หน้าวัดทางด้านริมแม่น้ำสุพรรณบุรี มณฑปเป็นอาคารก่ออิฐถือปูนทรงสี่เหลี่ยมย่อมุม มีส่วนหลังคาซ้อนชั้นลดหลั่น 4 ชั้น เครื่องยอดเป็นเจดีย์สี่เหลี่ยมย่อมุม ส่วนกลางอาคารเป็นห้องโถงเพื่อประดิษฐานพระพุทธบาทไม้ มีบันไดทางขึ้นลงด้านทิศตะวันออกและทิศใต้ และมีกำแพงแก้วในผังกลมล้อมรอบอาคาร แต่เดิมใช้ประดิษฐานพระพุทธบาทไม้ ใน พ.ศ. 2510 มณฑปมีสภาพชำรุดทรุดโทรม ไม่ปลอดภัยที่คนจะขึ้นไปนมัสการพร้อมกันจำนวนมาก จึงเคลื่อนย้ายพระพุทธบาทไม้มาเก็บรักษาไว้เป็นการชั่วคราวที่หอสวดมนต์ โดยได้ทำขาตั้งขึ้นใหม่เพื่อให้ชมพระพุทธบาทไม้ได้สะดวกขึ้น และทำความสะอาดเอาทองคำเปลวที่ติดอยู่ออกทำให้เห็นลวดลายได้ชัดเจน (ปัจจุบันไม่อนุญาตให้ปิดทอง) พระพุทธบาทนี้สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยอู่ทอง เนื่องจากพระพักตร์ของท้าวจตุโลกบาลมีความคล้ายกับพระพุทธรูปสมัยอู่ทองตอนต้น หรือตอนกลาง

 

ตลาดทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์

แต่เดิมตั้งอยู่บริเวณริมแม่น้ำสุพรรณบุรีเป็นห้องแถวไม้เก่า ตั้งอยู่ปลายสุดถนนนางพิม เรียกว่าตลาดโรงบ่อนเบี้ย ต่อมาสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพเสด็จตรวจราชการเมืองสุพรรณบุรี ทรงมีพระราชดำรัสให้ย้ายไปสร้างตลาดใหม่บริเวณใกล้วัดร้าง (วัดจำปา) เนื่องจากที่ที่เดิมเป็นไม้และคับแคบเกรงจะเกิดอัคคีภัย[1] นอกจากชื่อตลาดทรัพย์สินแล้วยังมีชื่อเรียกอีกชื่อว่า ตลาดเรือเมล์ เนื่องจากเป็นท่าเรือสำหรับรับส่งคนที่เดินทางไปมาระหว่างเส้นทางสุพรรณบุรี กับกรุงเทพฯ เรือเมล์เส้นนี้เรียกว่า เรือเมล์สีเลือดหมู

อาคารของตลาดทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์นี้ แบ่งออกเป็น 3 รูปแบบ[2] คือ

– อาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก 2 ชั้น  สร้างใน พ.ศ. 2482

– อาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก 2 ชั้น และ 3 ชั้น  สร้างใน พ.ศ. 2503

– อาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก 3 ชั้น สร้างใน พ.ศ. 2507

ภายในตลาดทรัพย์สินฯ มีร้านอาหาร เครื่องดื่มและขนมหวาน ที่เป็นที่รู้จักกันดีของชาวสุพรรณบุรี คือ “ร้านก๋วยเตี๋ยวหมูเจ้จอย”

[1] สำนักนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, โครงการกำหนดขอบเขตพื้นที่เมืองเก่าเมืองสุพรรณบุรี (สุพรรณบุรี: มปท., 2553),.18 .

[2] สำนักนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, โครงการกำหนดขอบเขตพื้นที่เมืองเก่าเมืองสุพรรณบุรี, 18-19.